Bảo tàng Triển lãm chân dung quốc gia – National Portrait Gallery ở London sẽ chính thức mở cửa trở lại vào tháng 6 tới đây sau thời gian 3 năm dài đóng cửa nhằm chuẩn bị cho công cuộc “tái phát triển lớn nhất” trong lịch sử 127 năm hoạt động. Và như một lời chào mới, triển lãm khai mạc “Yevonde: Life and Color” là cái tên được chọn, đây được giới thiệu là triển lãm toàn diện nhất về nhiếp ảnh gia nữ người Anh Yevonde Middleton (1893-1975) – Người phụ nữ được mệnh danh là tiên phong cho nhiếp ảnh màu.
Yevonder – Người phụ nữ tiên phong cho nhiếp ảnh màu
Yevonder hay còn gọi là Madame Yevonde là một họa sĩ chân dung nổi tiếng, một “nhà làm màu” innovative colorist kiêm một nhà ủng hộ nữ quyền tiên phong, đi đầu thời bấy giờ. Tuy nhiên, lúc đó bà lại không được biết đến rộng rãi bên ngoài giới nhiếp ảnh.
Năm 1921, bà trở thành người phụ nữ đầu tiên phát biểu trước Hiệp hội các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp. Vào những năm 1930, trong làn sóng kháng chiến, bà ủng hộ việc sử dụng nhiếp ảnh màu và là người đầu tiên ở Anh trưng bày những tác phẩm chân dung màu.
Trong sự nghiệp kéo dài 60 năm của mình, Madame Yevonde đã chụp ảnh cho nhiều người giàu có và nổi tiếng. Khoảng 10.000 người đã được “trẻ hóa” dưới khả năng nhiếp ảnh của bà. Bà cũng điều hành một công ty nhiếp ảnh thương mại thành công cho đến một năm trước khi qua đời, ngay trước sinh nhật lần thứ 83 của bà.
Bên cạnh đó, Yevonde còn là một người ủng hộ quyền bầu cử của phụ nữ từ khi còn là một thiếu niên. Từ năm 1909, bà đã hoạt động trong Liên minh Xã hội và Chính trị của Phụ nữ – một cánh cấp tiến của phong trào quyền bầu cử.
Tuy nhiên, vì cá nhân không muốn tham gia vào các vi phạm của phong trào nữ quyền, bà ủng hộ giải phóng phụ nữ thông qua các con đường khác nhau.
Trong cuốn tự truyện In the Camera (1940), bà nhớ lại suy nghĩ của mình hồi 17 tuổi: “Tôi phải tự kiếm sống… Độc lập là điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống”.
Sau khi đọc một quảng cáo trên tờ báo Votes for Women, Yevonde đã nảy ra ý tưởng rằng nhiếp ảnh có thể mang lại sự độc lập về tài chính.
Quá trình đào tạo chính thức duy nhất của Yevonde là khi bà học việc cho Charlotte (Lallie) Charles (1911-13). Mặc dù chưa hoàn thành và chỉ chụp một bức ảnh xuyên suốt quá trình học việc, nhưng quãng thời gian này đã mang lại cho bà những kiến thức cơ bản để bắt đầu đến với sự nghiệp nhiếp ảnh.
Năm 1914, khi bà vừa tròn 21 tuổi và với sự tài trợ của gia đình, Yevonde đã quyết định mở studio đầu tiên của mình.
Nhiếp ảnh màu và sự đổi mới
Quyết định tự lập của Yevonde diễn ra trùng với sự suy tàn của studio Lallie Charles. Điều này phản ánh tình trạng bất ổn phổ biến trong chụp ảnh chân dung, vào thời điểm đó bị giới hạn về mặt phong cách trong các quy ước đen trắng đã tồn tại từ rất lâu trước đây.
Madame Yevonde tiếp nhận các phàn nàn đến từ khách hàng: “Mệt mỏi với những bản in nhợt nhạt thiếu sức sống, mệt mỏi với hoa hồng nhân tạo, mệt mỏi với đồ nội thất hoàng gia… họ phàn nàn về sự thiếu đa dạng trong tư thế chụp ảnh.”
Yevonde nhìn thấy một cơ hội để thử một cái gì đó khác, phát triển nhiếp ảnh theo một cách tiếp cận mới và phong cách năng động hơn. Thực tế chứng minh, bà đã xây dựng một doanh nghiệp khá thành công, mặc dù đã bị tàn phá bởi chiến tranh thế giới thứ nhất và có một thời gian phải làm công nhân đất đai.
Nhưng vào khoảng năm 1930, với sự ra đời của Vivex – một quy trình tạo màu ảnh đòi hỏi kỹ thuật cao, Yevonde đã tạo ra một bước đột phá, bất chấp sự phản kháng mạnh mẽ của ngành công nghiệp và khách hàng tiềm năng đối với nhiếp ảnh màu.
Bà nhớ lại trong cuốn tự truyện của mình: “Tôi bắt đầu thử nghiệm một cách điên cuồng mà quên mất rằng thứ người ta thật sự cần không phải là những thứ này.”
“Họ quá tập trung vào vẻ đẹp của ánh sáng và bóng tối đến nỗi họ sẽ nghiêm túc nói với bạn rằng những bức ảnh màu là không cần thiết và không tự nhiên.”
Trong khi đó, Yevonde rất hào hứng khi phát hiện ra rằng một số studio đã bắt đầu khám phá quy trình mới này, mặc dù họ cảm thấy sự gắn bó với việc đạt được màu sắc tự nhiên khiến mọi thứ trở nên “kém hấp dẫn một cách lạ lùng”.
Yevonde tuyên bố rằng ưu tiên hàng đầu của bà là sử dụng màu sắc theo những cách khác nhau để “tạo ra những bức ảnh bắt mắt mà vẫn giữ được tính nguyên bản”.
Series Nữ thần của Yevonde
Dự án nổi tiếng nhất của Yevonde – Series Nữ thần năm 1935 – được lấy cảm hứng từ một vũ hội từ thiện. Ngay sau đó, bà đã chụp ảnh một số phụ nữ trong xã hội trong vai một nữ thần trong thần thoại. Mỗi người phụ nữ được trang bị những đạo cụ đôi khi hơi kỳ quặc dựa trên những giải thích về các tính cách của nhân vật.
Series ảnh cho thấy cả mức độ và giới hạn của tinh thần tiên phong của người chụp. Bất chấp những nỗ lực đấu tranh lại các quy ước vào thời của mình, Yevonde – từng là một nữ doanh nhân tài giỏi – luôn quan tâm đến mong muốn của khách hàng, phần lớn trong số họ là nữ. Kết quả là, nhiều đối tượng của cô ấy phù hợp với những kỳ vọng phổ biến về vẻ đẹp và cách cư xử: trông có vẻ khó chịu nhưng có khí chất.
Nhưng trong những ví dụ khác, những người phụ nữ mà cô ấy chụp ảnh dường như được giải phóng khỏi xiềng xích của những kỳ vọng về giới tính của họ.
Trong các tác phẩm khác, việc sử dụng màu cơ bản một cách táo bạo mang lại hiệu quả cao, như trong bức chân dung của nữ diễn viên Vivien Leigh.
Trong bức ảnh của nữ diễn viên Joan Maude, một bảng màu đỏ rực rỡ được kết hợp với nhau trong một hình ảnh duy nhất. Đáng buồn thay, với sự bùng nổ của chiến tranh thế giới thứ hai, Vivex đã phải ngừng lại và Yevonde buộc phải quay trở lại với màu đen và trắng.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Yevonde đã tìm cách quảng bá và động viên các nữ nhiếp ảnh gia khác nhằm khuyến khích họ “ra ngoài và gặp gỡ nhau” và “tham gia hiệp hội” các nhiếp ảnh gia.
Bà viết trong cuốn tự truyện của mình: “Chúng ta phải nhìn vào công việc của nhau và chỉ trích, và quan trọng hơn nữa là tiếp thu những lời chỉ trích nếu không chúng ta sẽ không bao giờ tiến bộ.”
Hầu hết các triển lãm trước đây đều ủng hộ bộ sưu tập nữ thần của Yevonde. Tuy nhiên, triển lãm được lên kế hoạch tại phòng trưng bày chân dung mở cửa trở lại của National Portrait Gallery sẽ mở rộng với một số tác phẩm mới được phát hiện của bà.
Triển lãm sẽ trưng bày những bức ảnh màu ấn tượng, những bức chân dung đen trắng sau này của Madame Yevonde, những bức ảnh thực hành kết hợp các yếu tố siêu thực vào chân dung và các tác phẩm thương mại khác của nữ nhiếp ảnh gia.
Yevonde: Life and Color sẽ được trưng bày tại National Portrait Gallery từ ngày 22/06 đến ngày 15/10/2023.
