Hình ảnh do trí tuệ nhân tạo ra có khả năng làm thông tin sai về tương lai. Lần đầu tiên trong thời đại công nghệ, chúng ta đang ở giai đoạn đỉnh điểm của sự bùng nổ thay đổi cuộc sống và nghệ thuật khi những hình ảnh sai thông tin được tạo ra có chủ ý.
- Camera AI là gì? AI thay đổi thế giới nhiếp ảnh như thế nào
- Chat.D-ID: Ứng Dụng Cho Phép Nói Chuyện “Mặt Đối Mặt” Với AI
Sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo
Một thực tế của cuộc sống hiện đại là nghệ thuật được thúc đẩy bởi AI. Hàng triệu hình ảnh do máy tính tạo ra và lan truyền trên Internet mỗi ngày. AI được chia sẻ trên phương tiện truyền thông xã hội và được lưu trữ trong một ngân hàng bộ nhớ khổng lồ. Trí tuệ nhân tạo đã nhanh chóng trở thành một phần của lịch sử kỹ thuật số của chúng ta, nhưng điều này đồng nghĩa với việc con người sẽ phải trả một cái giá rất lớn về cảm xúc và thương mại cho những người vẫn đánh giá cao chủ nghĩa cá nhân và sự sáng tạo trong việc tạo hình ảnh.
Một số người cho rằng với sự ra đời của Photoshop vào năm 1987, đã làm mất đi vị trí của nhiếp ảnh bởi lẽ công nghệ này hoàn toàn có thể tạo được những hình ảnh thông qua kỹ thuật số. Khi những hình ảnh bị lạm dụng quá đà, người ta sẽ nhầm lẫn chúng với thực tế. Trí tuệ nhân tạo đã đưa những mối quan tâm này lên một mức độ cao hơn, khiến cho ngay cả những hình ảnh photoshop vụng về cũng trông giống như một trò chơi trẻ con.
Năm 1950, nhà toán học nổi tiếng Alan Turing đã đưa ra một bài kiểm tra Turing, một phương pháp điều tra để xác định xem máy tính có khả năng nhận thức hay không. Turing cho biết nếu máy tính có thể bắt chước phản ứng của con người, thì chứng tỏ máy móc có thể có trí tuệ nhân tạo.
Năm 1955, giáo sư Đại học Stanford – John McCarthy được coi là một trong những người sáng lập ra AI. Ông định nghĩa Trí tuệ nhân tạo AI là “khoa học và kỹ thuật chế tạo máy móc thông minh”.
70 năm sau, với những phát triển mới nhất trong các mô hình ngôn ngữ lớn ChatGPT và các chương trình tạo hình ảnh như Midjourney và DALL-E, ranh giới giữa thực tế và trí tưởng tượng bắt đầu xóa nhòa.
Lịch sử không thể thay đổi
“Là một nhiếp ảnh gia đã dành ra 20 năm để chụp ảnh hàng nghìn người Mỹ bản địa, tôi lo ngại về việc lịch sử sẽ bị thay đổi rất dễ xảy ra.” Thẩm phán bộ lạc Andew Lester Laverdure từ Ban nhạc Chippewa trên núi Turtle gần đây đã tuyên bố “Chúng tôi gần như trở nên vô hình, hình ảnh của chúng tôi đã bị biếm họa một cách tiêu cực, lãng mạn hóa và bị xóa một cách có hệ thống. Sự thao túng và xuyên tạc của AI chỉ là sự tiếp nối của việc thay đổi bản chất. Tôi rất buồn và bức xúc vì điều này.”
Ví dụ, Midjourney là một trong những trình tạo hình ảnh bởi AI phổ biến nhất hiện nay. Chỉ với một vài từ đơn giản, công nghệ này có thể tạo ra vô số hình ảnh trong vài giây. Câu hỏi trở nên rõ ràng bằng cách gõ cụm từ “Tintype của bộ lạc New Mexico bị mất khoảng những năm 1800”. Hình ảnh dưới đây được tạo ra chính xác theo cách chụp ảnh cổ xưa này. Dành cho những ai chưa biết thì Tintype là cách thức chụp ảnh đầu tiên ra đời từ giữa thế kỷ 19, ảnh được chụp trên tấm thiếc và yêu cầu đối tượng được chụp phải ngồi yên tuyệt đối trong 15 giây và đợi thêm 10 phút để có bức ảnh trên tay.
Đối với nhà nghiên cứu hoặc sinh viên, những hình ảnh này có vẻ không có gì cần phải bàn đến. Nhưng dưới những con mắt lão luyện của các nhà sử học và nhiếp ảnh gia chân dung, rõ ràng có điều gì đó không ổn. Bàn tay thường là bộ phận thể hiện rõ ràng “điểm yếu” của một chương trình AI. Phần mềm không hiểu rằng bàn tay con người phải có năm ngón. Trình tạo chỉ đơn giản là tìm các mẫu từ các hình ảnh trước đó và sắp xếp lại chúng thành một phiên bản mới của các từ khóa đã được lập trình từ trước.
Hầu hết các hình ảnh ngày nay được lan truyền trên phương tiện truyền thông xã hội của chúng tôi. Những hình ảnh này khá thuyết phục vì cách chúng được tạo ra rất ấn tượng về mặt kỹ thuật. Khả năng phân biệt giữa hư cấu và thực tế càng khó hơn nữa khi xem trên điện thoại thông minh. Bởi lẽ, rất ít người dành thời gian nghiên cứu những con số trên một bức chân dung được cho là của người Mỹ bản địa được chụp hơn 100 năm trước.
Thế giới chưa sẵn sàng cho sự thay đổi
Một sự thật vừa thú vị vừa đáng sợ đang diễn ra chính là các ứng dụng này đang phát triển một cách chóng mặt theo cấp số nhân khi các nhiếp ảnh gia đã theo dõi sự tiến bộ của công nghệ này trong vài tuần. Một năm trước, thật khó để tìm thấy một bức ảnh chân dung ưng ý do AI tạo ra nhưng ngày nay, ngay cả các chuyên gia trong lĩnh vực này cũng dễ dàng bị lừa bởi các tác phẩm do trí tuệ nhân tạo phát triển.
Boris Eldagsen – một “nghệ sĩ truyền thông nhiếp ảnh” người Đức – người gần đây đã nhận được giải thưởng Sony World Photography Awards – một tổ chức nhiếp ảnh thế giới uy tín, đã tham gia giải thưởng này để thể hiện quan điểm rằng nhiếp ảnh cần phải nhận thức được những thay đổi sắp tới. Với sự tôn trọng, anh nhấn mạnh rằng các tác phẩm của mình là hình ảnh do AI tạo ra và từ chối giải thưởng.
Vấn đề đặt ra lúc này là: Những hình ảnh này được sử dụng để làm gì? Nhiếp ảnh truyền thống và kỹ thuật số trước đây đã cung cấp một cái nhìn dựa trên quá khứ xa xôi và đã chứng minh điều đó.
Những con người được tạo ra bởi AI không tồn tại: họ chưa bao giờ tồn tại và sẽ không bao giờ tồn tại trừ khi trong kỹ thuật số. Những người được miêu tả trong những hình ảnh này chưa bao giờ sống và sẽ không bao giờ chết. Tình trạng con người trong quá khứ không còn quan trọng nữa.
Liệu các thế hệ tương lai sẽ lưu trữ những hình ảnh giả mạo này và coi chúng là những hình ảnh có ý nghĩa lịch sử? Liệu các nhà sử học có nhầm lẫn khi nghĩ rằng đây là những bằng chứng mô tả về trang phục, điệu nhảy và nghi lễ thực sự được thực hiện bởi các bộ lạc thực sự? Nếu đúng như vậy, điều này ảnh hưởng như thế nào đến các bộ lạc đang tích cực ghi lại lịch sử và di sản thực sự của họ ngày nay? Nhiều chuyên gia đã bày tỏ lo ngại nghiêm trọng về “sự giả mạo sâu sắc” và những rắc rối mà AI gây ra cho các nhà sử học.
Cuối cùng, các chương trình này sẽ đào tạo về hình ảnh mới sau một thời gian thu thập thông tin thực tế. Lúc đó, AI sẽ tham chiếu các hình ảnh AI đã tạo trước đó và kết hợp chúng và tạo ra những hình ảnh mới. Điều này sẽ làm cho sự thật càng ngày càng bị sai lệch thêm. Vào một thời điểm nào đó trong tương lai, có thể hình dung rằng có thể sẽ có nhiều ảnh giả trên internet hơn ảnh thật… Hãy nhớ rằng chúng ta tạo ra nhiều ảnh kỹ thuật số trong một ngày hơn tất cả các ảnh truyền thống được tạo ra trong 150 năm đầu tiên của ngành nhiếp ảnh.
Lịch sử trong tương lai
Vậy câu hỏi đặt ra là: Liệu đây có phải là sự kết thúc của lịch sử được ghi lại mà chúng ta biết? “Các tài liệu kỹ thuật số, bao gồm các tài liệu lịch sử quan trọng, có thể bị mất mãi mãi vì các chương trình xem chúng sẽ không hoạt động”. Vint Cerf – Phó chủ tịch Google, cho biết vào năm 2015. Các bức ảnh kỹ thuật số của chúng ta phải đối mặt với thực tế kỹ thuật lỗi thời, và điều này trở nên phức tạp hơn bởi AI đang tràn ngập Internet với các tệp hình ảnh giả mạo. Trong tương lai, ai và thậm chí cái gì có thể phân biệt lịch sử hợp pháp với lịch sử sáng tạo?
Nhiếp ảnh gia analog người Áo – Markus Hofstaetter gần đây đã đề xuất rằng tất cả các hình ảnh AI đều có kí hiệu (watermarks) kỹ thuật số trong các tệp kỹ thuật số. Làm như vậy sẽ giúp cho việc xác định hình ảnh do máy tính tạo ra so với hình ảnh thực tế dễ dàng. Điều này cũng sẽ ngay lập tức tạo ra sự minh bạch, giúp chúng ta không còn phải dựa vào sự trung thực của những người sáng tạo AI. Chúng ta cũng có thể phát triển các chương trình AI để phát hiện sự hiện diện của hình ảnh do AI tạo ra, điều này sẽ ngăn chặn hình ảnh do AI tạo ra làm rối loạn nguồn tin tức của chúng ta.
Các nghệ sĩ đã và sẽ luôn ngạc nhiên và chịu sự thách thức bởi sự tiến bộ của công nghệ khi áp dụng cho nghệ thuật. Nhưng họ sẽ tiếp tục phát triển khi mọi thứ thay đổi. Sự hỗn loạn mà AI gây ra cho cộng đồng sáng tạo cuối cùng sẽ được dập tắt thông qua sự đồng hóa, nội tâm hóa và kiểm soát cuối cùng. Những gì mọi người lo lắng cuối cùng sẽ được coi là một công cụ sáng tạo với các ranh giới hợp pháp sẽ đưa những người nghệ sĩ chân chính tiến gần thêm một bước về phía kiểm soát nghệ thuật.
Trí tuệ nhân tạo AI có thể là một công cụ mạnh mẽ hoặc là một “tai họa”. Nhưng như với bất kỳ sự tiến bộ nào, phần khó khăn nhất của việc học là sống qua những trải nghiệm đã học được.
Nguồn: PetaPixel
